Królowa Elżbieta II na monetach

22-09-19 14:08

Zmiana wizerunku władcy na monetach to pracochłonne zadanie. Śmierć królowej Elżbiety II oznacza zmiany, które mogą potrwać co najmniej dwa lata.

Dlaczego Elżbieta II była na tylu monetach kolekcjonerskich?

Imperium brytyjskie było największym imperium w historii ludzkości. Jego granice zmieniały się z upływem lat, ale w obecnych czasach monarcha Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej jest również głową 14 innych państw: Antigui i Barbudy, Australii, Bahamów, Belize, Grenady, Kanady, Jamajki, Nowej Zelandii, Papui-Nowej Gwinei, Saint Kitts i Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent i Grenadyn, Tuvalu i Wysp Salomona, które razem z Wielką Brytanią mają status tzw. Commonwealth realm. Liczba państw, w których panowała Elżbieta II zmieniała się podczas jej panowania. Wszystkich państw, które uznawały ją za głowę państwa było 33. W związku z tym, monety wydane w tych państwach na swoich awersach prezentowały właśnie wizerunek Elżbiety II.

W obiegu znajduje się 4,5 miliarda banknotów z wizerunkiem królowej Elżbiety II. Ich łączna wartość wynosi 80 miliardów funtów. Zastąpienie ich wizerunkiem nowego monarchy zajmie prawdopodobnie co najmniej dwa lata. Co ciekawe, Elżbieta II była jedynym brytyjskim monarchą na banknotach Banku Anglii, choć nie jedynym monarchą na brytyjskich banknotach. Na pierwszych banknotach Royal Bank of Scotland w XVIII i XIX wieku znajdowały się portrety brytyjskich monarchów Jerzego II, Jerzego III i Jerzego IV, a obecnie na banknocie o nominale 20 funtów szkockich emitowanym przez Clydesdale Bank jest portret XIV-wiecznego króla Szkotów Roberta I Bruce'a. Zmieniło się to w 1960 roku, wtedy wizerunek Elżbiety II po raz pierwszy pojawił się na banknotach 1-funtowych wydawanych przez Bank Anglii. Projekt banknotów został przygotowany przez Roberta Austina. Budził on jednak kontrowersje ze względu na zbyt poważny wizerunek królowej. Pieniądze z wyobrażeniem Elżbiety II jeszcze przez pewien czas pozostaną prawnym środkiem płatniczym. Niebawem zostanie wyznaczona data, po której nie będzie można ich już używać.

A co z monetami bulionowymi i kolekcjonerskimi?

Wiele mennic takich jak Royal Mint, Royal Canadian Mint, czy Perth Mint zaprezentowało już wizerunki monet bulionowych i kolekcjonerskich na 2023 rok. Wszystko zatem wskazuje na to, że w kolejnym roku będziemy mogli jeszcze nabyć nowe monety z wizerunkiem Elżbiety II. Należy jednak pamiętać o tym, że emitenci nie wyrażą już zgody na użycie wizerunku zmarłej Królowej, gdy wniosek wpłynął do nich po 8 września 2022 roku. Co zatem zobaczymy na takich monetach? Zanim pojawi się wizerunek Karola III, najprawdopodobniej zobaczymy na nich królewski herb.

Wizerunek Elżbiety II na monetach – jak zmieniał się w czasie?

Portrety Elżbiety II na monetach, w przeciwieństwie do jej wizerunków na banknotach są mało zróżnicowane. Do dziś powstało ich osiem – pięć brytyjskich, które są stosowane w całym „brytyjskim świecie”(zgodnie z zawartymi porozumieniami), dwa kanadyjskie, jeden australijski.

Podstawową i niezmienną zasadą jest to, że profil następcy tronu zwrócony jest w przeciwną stronę niż jego poprzednika. Jerzy VI zwrócony był w prawą stronę, tak więc monety z wizerunkiem Elżbiety II pokazują jej profil zwrócony w lewą stroną. Co ciekawe wizerunek Karola III ukazywał się już na monetach okolicznościowych jako Księcia Walii, m.in. z okazji jego 60 urodzin. Jednak portret ten skierowany jest w tę samą stronę, co Elżbieta II, więc trzeba będzie stworzyć nowy portret władcy.

Drugą powszechnie stosowaną zasadą jest umieszczanie podpisu. Na początku była to fraza Elizabeth II z łacińskim tytułem Dei Gratia Regina, który przybierał formę pełną lub skrótową, np.: D·G·REGINA lub D·G·REG, oznaczającym z łaski Bożej, królowa, z dopiskiem F:D: lub F D lub Fid Def, będącym skrótem łacińskiego fidei defensor – obrońca wiary (używane do dziś, głównie Wielka Brytania i Kanada). W innych krajach (np. Nowa Zelandia, Gibraltar) była to fraza Elizabeth II Quinn of(nazwa państwa); Quinn Elizabeth the Second (np. Antigua i Barbuda, Cypr). Spotyka się także samo Elizabeth II lub Quinn Elizabeth II. Kolejną zasadą jest umieszczanie władcy w koronie - pierwszy wizerunek władcy (Jerzy V, Edward VII, Edward VIII or Jerzy VI mieli tylko 1 wizerunek) jest zawsze bez korony, a dopiero każdy kolejny wizerunek jest przedstawiony w koronie.

Są też monety, które nie prezentują portretu królowej lub sam portret bez podpisu (np. na Dominice). Wizerunki te mogą się nieznacznie różnić detalami, szczegółowością, w zależności od emitenta i roku bicia.

Portrety władcy wyłaniano w oficjalnym konkursie. Zwycięzca wybierany był anonimowo przez Komitet Doradczy Mennicy Królewskiej, a następnie musiał zostać zatwierdzony przez Kanclerza Skarbu oraz samego władcę. Co warto wspomnieć, konkursy te dotyczyły monet wydawanych przez Royal Mint w Wielkiej Brytanii. Przykładowo, Royal Canadian Mint rozpisała własny konkurs na wizerunek Królowej na swoich bulionowych Liściach Klonowych.

Pierwszy portret Elżbiety II pochodzi ze zdjęcia zrobionego w 1952 r. przez Mary Gillick i był wykorzystywany od 1953 do 1967 r. Monarchini miała wtedy 26 lat.

Drugi portret Elżbiety II autorstwa Arnolda Machina pojawił się na monetach w latach 1968-1984

Trzeci portret Elżbiety II autorstwa Raphaela Makloufa pojawił się na monetach w latach 1985-1997

Czwarty portret Elżbiety II autorstwa Iana Rank-Broadleya pojawił się na monetach w latach 1998-2015

Piąty portret Elżbiety II autorstwa Jody Clarka pojawił się na monetach w roku 2015. Wiek królowej - 88 lat.

Monety kolekcjonerskie upamiętniające Elżbietę II

Mennica Gdańska wydała do tej pory aż 68 monet kolekcjonerskich z wizerunkiem Elżbiety II. Chcąc jednak w sposób szczególny upamiętnić Królową, w ostatnich dniach Mennica Gdańska wydała cztery jednouncjowe monety (wybitych z czystego srebra) z wizerunkiem Elżbiety II. Każdą monetę poddano uszlachetnieniom – zostały pokryte kolorowym drukiem, specjalną techniką „space” oraz złoceniem. Monety są limitowane – nakład każdej wynosi jedynie 200 szt.

2£ Królowa Wielkiej Brytanii - Space Blue