11 sierpnia 2020r. Narodowy Bank Polski wyemitował banknot kolekcjonerski -po raz pierwszy- w formacie pionowym, z okazji setnej rocznicy wielkiego polskiego zwycięstwa nad bolszewikami w Bitwie Warszawskiej. 

Cud nad Wisłą

Bitwa Warszawska była przełomowym momentem wojny z bolszewikami. Zwycięstwo okrzyknięto Cudem nad Wisłą, a pomoc w sukcesie przypisano opiece Najświętszej Maryi Panny, której święto Wniebowzięcia przypadło na kulminacyjny moment zmagań. Zasługi w zakresie dowodzenia należy przypisać zarówno naczelnemu wodzowi Józefowi Piłsudskiemu, jak i szefowi sztabu generałowi Tadeuszowi Rozwadowskiemu oraz generałom Władysławowi Sikorskiemu – dowódcy 5 armii, Józefowi Hallerowi – dowódcy Armii Ochotniczej walczącej na przedpolach Warszawy i Maxime’owi Weygandowi. Zwycięstwo było możliwe dzięki zjednoczeniu narodu oraz poświęceniu polskich żołnierzy powstrzymujących bolszewicką nawałę.

20zł Bitwa Warszawska 1920 banknot

Na przedniej stronie banknotu przedstawiono postać Józefa Piłsudskiego. Wizerunek został zaczerpnięty z obrazu Kazimierza Mańkowskiego pt. „Rok 1920”. Naczelnika Państwa ukazano jako obrońcę Warszawy. Na dalszym planie widnieją zarysy charakterystycznych warszawskich budowli. Z kolei zaprezentowany tu awers Krzyża Walecznych – z polskim orłem, napisem „Na polu chwały” i datą 1920– jest odwołaniem do zbiorowego wysiłku polskiego żołnierza oraz czasu ustanowienia tego odznaczenia w kluczowym momencie zmagań pod Warszawą. Przednią stronę banknotu uzupełniają napis NIEPODLEGŁOŚĆ, wpisany w wieniec z liści dębu, oraz elementy graficzne i motywy roślinne znajdujące się na banknotach marek polskich, w tym wizerunek orła i monogram RP widniejące na banknocie 100 marek polskich z 1919 r.

Na odwrotnej stronie banknotu, pod barwami narodowymi, przedstawiono środkowy fragment obrazu Jerzego Kossaka pt. „Cud nad Wisłą”. Wyraża on scenę symboliczną – księdza Ignacego Skorupkę wiodącego do ataku żołnierzy formacji ochotniczych. Całość dopełniają wieniec z liści wawrzynu, medal pamiątkowy za wojnę 1918–1921 (errata do obwoluty banknotu) oraz fragment odezwy Rządu Obrony Narodowej „Ojczyzna w niebezpieczeństwie” z 5 sierpnia 1920 r.

Zabezpieczenia

Narodowy Bank Polski stosuje najnowocześniejsze techniki zabezpieczające banknoty przed fałszerstwem. Oprócz zabezpieczenia, pełnią jednocześnie funkcję dekoracyjną. Na przedniej stronie banknotu zastosowano tłoczoną złotą folię z rokiem Bitwy Warszawskiej, która tworzy nominał. Poniżej nałożono numeracją typograficzną, widoczną w świetle UV, a także w świetle dziennym. Pod wpływem światła UV na banknocie ukazują się dodatkowe elementy. Obok Józefa Piłsudskiego znajduje się awers Krzyża Walecznych z efektem kątowym (po różnymi kątami ukazują się inne rzeczy). Krzyż umieszczono na tle druku irysowego. Jest to zabezpieczenie druku polegające na stosowaniu płynnych przejść barwnych przy pełnym pokryciu farby. Za marszałkiem umieszczono wizerunek Starówki Warszawskiej, złożony z mikrotekstów. Ich słowa układają się m.in. w treść "Krew nasza, siły nasze, walka nasza dla ojczyzny drogiej" - to fragmenty odezwy wystosowanej do Polaków przez marszałka Piłsudskiego, przed rozpoczęciem bitwy. Stanowią one również tło dla roku wybuchu bitwy, który pokryto farbą stalorytniczą dającą efekt wypukłości. Z prawej strony banknotu, obok słowa "Niepodległość" ukryto znak wodny. Poniżej wytłoczono element dla osób niewidomych, a nominał stworzono z elementu wielotonalnego, dającego efekt wypukłości. 

Na odwrotnej stronie banknotu, nominał pokryto farbą zmienną optycznie, przybierającą różne barwy, zależnie od kąta padania światła. Poniżej widnieje relief z wklęsłymi słowami "NBP" oraz nominałem. Po lewej od reliefu znajduje się element recto-verso, czyli obustronny nadruk (po każdej ze stron banknotu), a cały element umieszczony jest na mikrotekstach. Centralną część banknotu tworzy fragment obrazu Jerzego Kossakowskiego "Cud nad Wisłą", stworzony z precyzyjnych elementów tworzących obraz. Dolną część obrazu ozdobiono paskiem irydyscentnym - złotym ornamentem widocznym w odpowiednim świetle. 

Zachęcamy do obejrzenia filmiku prezentującego banknot w najdrobniejszych szczegółach, wraz z blistrem.

Autor: Izabela Lemańczyk